κόμης

Τίτλος ευγενείας, ανάμεσα στον βαρόνο και στον μαρκήσιο, τον οποίο φέρουν οι κληρονόμοι των παλιών τιτλούχων. Σε πολλές χώρες τείνει να καταργηθεί, αλλά διατηρείται ακόμη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σήμερα, μάλιστα, απονέμεται σε πρόσωπα της υψηλής κοινωνίας, σε στρατιωτικούς, επιστήμονες ή και καλλιτέχνες για τη συμβολή τους στο κοινωνικό σύνολο. Στα ρωμαϊκά χρόνια ο τίτλος του κ. δόθηκε για πρώτη φορά από τον Αύγουστο σε πρόσωπα του περιβάλλοντός του, τα οποία τον συνόδευαν στα ταξίδια του. Οι κ. του Καίσαρα ή του Αυγούστου είχαν ορισμένα κυβερνητικά αξιώματα και εξουσίες, συνήθως όμως χρησίμευαν ως σύμβουλοι. Έτσι σχηματίστηκε το συμβούλιο του πρίγκιπα. Στα χρόνια της Ύστατης Αυτοκρατορίας οι κ. είτε ήταν επιφορτισμένοι με καθορισμένο αξίωμα είτε έφεραν τον τίτλο τιμητικά. Ήδη από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια ο τίτλος του κ. συνόδευε τους διάφορους πολιτικούς και διοικητικούς καθώς και τους στρατιωτικούς και ναυτικούς αξιωματούχους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στους πολιτικούς αξιωματούχους που κατείχαν τον τίτλο ανήκαν ο κ. των λαργιτιώνων, διαχειριστής των κρατικών θησαυρών, ο κ. των πριβάτων, διαχειριστής του αυτοκρατορικού ταμείου, ο κ. των σακρών, ανώτερος υπάλληλος των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, ο κ. του στάβλου, κύριος του αυτοκρατορικού ίππου, που αργότερα έγινε αρχιστράτηγος, ο κ. της Ανατολής, που διοικούσε 600 υπαλλήλους και αργότερα έγινε πολιτικός κυβερνήτης της πρώτης Συρίας. Τον τίτλο του κ. έφεραν επίσης οι ανώτεροι υπάλληλοι, κ. του οψαρίου, κ. των οφικίων, κ. των παροχών, κ. των βουκίνων, κ. των δομεστίκων, κ. των δαψιλειών κ.ά. Στους στρατιωτικούς αξιωματούχους ανήκαν ο κ. της κόρτης, υπεύθυνος για την προετοιμασία και την επίβλεψη του καταλύματος του στρατηγού. Ήταν ένας για κάθε θέμα (επαρχία) και φρόντιζε, μαζί με τους κ. των άλλων θεμάτων, για την αυτοκρατορική κατασκήνωση, όταν γινόταν εκστρατεία με επικεφαλής τον αυτοκράτορα. Ο κ. του οψικίου ήταν επικεφαλής της αυτοκρατορικής φρουράς. Τον ίδιο τίτλο έφερε και ο πολιτικός και στρατιωτικός προϊστάμενος του θέματος Οψικίου. Ο κ. των σχολών ήταν αρχηγός της ανακτορικής φρουράς του αυτοκράτορα. Ο κ. των φοιδεράτων ήταν αρχηγός των στρατιωτικών μονάδων της αυτοκρατορικής φρουράς, οι οποίες περιλάμβαναν ξένους μισθοφόρους. Υπήρχαν ακόμα ο κ. της πομπής, ο κ. του τείχους, ο κ. του πρεσέντουκ.ά. Στο βυζαντινό ναυτικό, τον τίτλο του κ. είχε ο αρχηγός μοίρας τριών ή πέντε δρομώνων, που εκτελούσε τις διαταγές του ναυάρχου ή του δρουγάριου του πλοΐμου. Οι Βυζαντινοί, εξάλλου, ονόμαζαν κ. και διάφορους ηγεμόνες της Δύσης, όπως τους Νορμανδούς πρίγκιπες της Καλαβρίας και της Σικελίας και τους δούκες της Απουλίας. Στη συνέχεια η σημασία του όρου διαφοροποιήθηκε. Στα χρόνια του Ιουστινιανού ο κ. της Ανατολής μεταβλήθηκε αρχικά σε διοικητή της Συρίας, ο κ. των λαργιτιώνων αντικαταστάθηκε από τον λογοθέτη του γενικού και ο κ. των πριβάτων συγχωνεύθηκε με τον λογοθέτη των ποιμνίων και τον κ. του στάβλου. Ο βασιλιάς των βάρβαρων εισβολέων της Κωνσταντινούπολης είχε τη δυνατότητα να εκλέγει, από το άμεσο περιβάλλον του, τους συμβούλους του και τους αξιωματούχους των ανακτόρων, τους δούκες του (στρατιωτικοί αρχηγοί) και τους μαρκησίους (κυβερνήτες συνοριακής επαρχίας). Κατά τη μεροβιγγιανή περίοδο οι κ., επωφελούμενοι από την εξασθένηση της βασιλικής δύναμης, εγκαταστάθηκαν στα εδάφη στα οποία είχαν σταλεί από τον βασιλιά και έτσι δημιουργήθηκε μια νέα αριστοκρατία. Η επέκταση της φεουδαρχίας και του πολιτισμού της διέδωσε τον τίτλο του κ. και σε άλλες χώρες.

* * *

ο, θηλ. κόμησσα (AM κόμης, Μ και κόμις, -ιτος, θηλ. κόμησσα και κόμισσα και κομίτισσα)

νεοελλ.-μσν.

τίτλος ευγενείας μετά τον μαρκήσιο ή τον δούκα

μσν.

αρχηγός στόλου

μσν.-αρχ.

τίτλος αξιωματούχων τής ρωμαϊκής αυλής.

[ΕΤΥΜΟΛ. < λατ. comes «οπαδός»].